Problemy ze snem. Co może być przyczyną zaburzeń snu?

Zaburzenia snu – przyczyny

Zaburzenia snu w zależności od ich rodzaju mogą mieć bardzo złożone podłoże. Przyczyny kłopotów ze snem obejmują zarówno czynniki biologiczne (w tym genetyczne), psychologiczne oraz środowiskowe. Wśród nich wymienia się przede wszystkim różnego rodzaju problemy o podłożu emocjonalnym, nieprawidłową higienę snu, różnego rodzaju zaburzenia psychiczne czy choroby somatyczne. Ponadto zażywane leki i inne substancje psychoaktywne mogą w znaczący sposób wpływać na rozwinięcie się trudności ze snem.

Co to zaburzenia snu? Rodzaje

Według Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych do zaburzeń snu można zaliczyć między innymi:

• bezsenność,
• hipersomnię,
• lęki nocne,
• sennowłóctwo (somnabulizm),
• koszmary senne,
• narkolepsję,
• zaburzenia oddychania podczas snu (np. chrapanie, bezdech senny).

Bezsenność

Najczęściej rozpoznawanym zaburzeniem snu jest bezsenność. Objawia się ona niedostateczną ilością lub jakością snu, a podstawowe objawy to trudności w zasypianiu, podtrzymaniu ciągłości snu lub zbyt wczesne wybudzanie. Najczęściej pacjenci zmagający się z tym problemem zgłaszają objawy polegające na nadmiernym zmęczeniu, senności w ciągu dnia, trudności z koncentracją oraz poczuciem braku energii.

Hipersomnia

Hipersomnia to stan, w trakcie którego osoba czuje się bardzo senna lub są to nieoczekiwane napady snu w trakcie dnia, które nie są związane z niedoborem wypoczynku. To zaburzenie może również przejawiać się poprzez wydłużone przechodzenie ze snu do stanu czuwania po wybudzeniu.

Lęki nocne

Lęki nocne to krótkotrwałe stany nasilonego lęku, często z towarzyszącym mu krzykiem i pobudzeniem ruchowym. Pacjent zwykle zrywa się ze snu z głośnym krzykiem, może wstać z łóżka, jednak zwykle nie przemieszcza się nigdzie dalej. Osoby zmagające się z tym zaburzeniem rzadko pamiętają szczegóły snu, jedynie jego fragmenty. Lęki nocne to najczęstsze zaburzenia snu u dzieci.

Koszmary senne

Koszmary senne to zaburzenie, które należy odróżniać od lęków nocnych. Charakteryzuje się tym, że snom towarzyszy silny lęk, a pacjent po wybudzeniu doskonale pamięta wyśnione sceny, a także silnie przeżywa te wydarzenia. Bardzo często sny mają podobny charakter, a treść koszmarów wydaje się niesamowicie realistyczna i zwykle wiąże się z poczuciem zagrożenia. W zakresie objawów tego zaburzenia nie wymienia się jednak głośnych krzyków po przebudzeniu czy wzmożonych ruchów ciała.

Somnabulizm

Somnabulizm to stan bezpośrednio związany z zaburzeniami w sferze świadomości. Dochodzi do pomieszania stanu snu i czuwania. Pacjent zwykle w trakcie nocy wstaje z łóżka, porusza się, jednak przy jednoczesnym obniżeniu sprawności ruchowej. Po wybudzeniu osoby zmagające się z tym zaburzeniem zwykle nie pamiętają, że epizod miał miejsce. Najczęściej somnabulizm dotyczy dzieci, zaś u dorosłych może być objawem innych zaburzeń psychicznych.

Zobacz także: Deprywacja snu – jak wpływa na nasz organizm?

Zaburzenia snu – objawy

Objawy typowych zaburzeń snu różnią się w zależności od rodzaju zaburzenia, ale mogą obejmować między innymi:

• trudności w zasypianiu lub zasypianie, które zajmuje więcej niż 30 minut,
• kłopoty z zaśnięciem przez całą noc lub częste wybudzenia w środku nocy i trudności z ponownym zaśnięciem,
• chrapanie, duszności lub zadławienia występujące podczas snu,
• przymus ruszania nogami podczas prób odprężenia się,
• poczucie, że nie można się ruszyć po wybudzeniu ze snu.

W ciągu dnia mogą wystąpić dodatkowe oznaki i objawy spowodowane brakiem odpowiedniego snu, w tym:

• nadmierna senność w ciągu dnia, częste drzemki lub zasypianie podczas wykonywania rutynowych zadań,
• zmiany behawioralne, takie jak trudność skupiania uwagi,
• zmiany nastroju, problemy z radzeniem sobie z emocjami, tendencja do irytacji,
• obniżona wydajność w trakcie szkoły lub pracy,
• częstsze wypadki.

Aby sprawdzić, czy bezsenność dotyczy również Ciebie, nas warto odpowiedzieć sobie na kilka pytań pomocniczych:

1. Ile średnio zajmuje Ci zaśnięcie?
2. Jak często budzisz się w takcie nocy i ile zwykle trwają Twoje wybudzenia?
3. Ile czasu średnio śpisz?
4. Jak czujesz się rano oraz w trakcie dnia?
5. Jak oceniasz jakość swojego snu?
6. Czy w trakcie dnia jesteś zmęczony? Jaki ma to wpływ na Twoje funkcjonowanie?

Jeśli odpowiadając na powyższe pytania coś Cię zaniepokoiło lub masz poczucie, że jakość Twojego snu nie jest zadowalająca, zgłoś się do specjalisty.

Zaburzenia snu – leczenie

Obserwujesz u siebie objawy zaburzeń snu? Do jakiego lekarza powinieneś się zgłosić?

Początkowym etapem powinno być zgłoszenie się do lekarza pierwszego kontaktu. To internista przeprowadzi dokładny wywiad, zweryfikuje obecnie przyjmowane przez Ciebie leki, zażywane substancje, sprawdzi zależność występującą pomiędzy zgłaszanymi trudnościami ze snem a innymi chorobami somatycznymi, z którymi się zmagasz. Następnie przekieruje do odpowiedniego specjalisty. Czasami przeprowadzenie zwykłej psychoedukacji, a następnie wprowadzenie w życie zmian zgodnie z higieną snu będzie wystarczające, aby usunąć czynnik utrudniający satysfakcjonujący sen.

Badania Riemanna z 2023 roku wskazują na to, że w zakresie leczenia bezsenności rekomendowaną metodą leczenia jest terapia poznawczo-behawioralna. Dotyczy to osób dorosłych, niezależnie od tego czy mierzą się one z innymi, współwystępującymi chorobami czy zaburzeniami. Dopiero wówczas, gdy terapia poznawczo-behawioralna nie przynosi odpowiednich efektów lub odbycie jej jest niemożliwe – zalecane jest leczenie farmakologiczne.

Niezależnie od tego, czy internista przekieruje nas do neurologa, psychiatry, lekarza specjalisty leczącego nasze inne choroby przewlekłe, czy do psychoterapeuty – podjęcie jakichkolwiek oddziaływań w tym zakresie będzie stanowić pierwszy krok do skutecznej diagnozy i wyleczenia zgłaszanych problemów ze snem.

Czy istnieją domowe sposoby na problemy ze snem?

Dopóki nasze problemy ze snem mają charakter przejściowy i nie stanowią poważnego zaburzenia, można próbować polepszyć swój komfort snu poprzez różnego rodzaju zdrowe nawyki i zasady, czyli utrzymanie tzw. higieny snu. Wśród podstawowych zasad sprzyjających poprawie jakości naszego nocnego wypoczynku wymienia się między innymi: regularność kładzenia się spać i wstawania, ograniczenie ekspozycji na ekrany, odpowiednie warunki termiczne w sypialni, wygodny materac, dobre zaciemnienie pomieszczenia, unikanie kofeiny lub innych substancji stymulujących przed snem, unikanie drzemek. Niemniej jednak, w przypadku zaburzeń snu, które znacząco wpływają na komfort naszego życia, utrzymanie higieny snu może być niewystarczające. W takim przypadku konieczne jest wdrożenie odpowiedniego leczenia.

Nie bagatelizuj długotrwałych problemów ze snem!

Niestety efektem ubocznym zaburzeń snu jest między innymi zmęczenie oraz pogorszenie się ogólnego poziomu funkcjonowania w trakcie wykonywania czynności dnia codziennego. Często zdarza się, że problemy ze snem stanowią objaw innych chorób somatycznych, bądź współwystępują one z innymi trudnościami o podłożu psychicznym – na przykład przy depresji lub zaburzeniach lękowych. Czasami zaburzenia snu mogą zwiastować rozwój zaburzeń psychicznych, w związku z czym ich wczesne wychwycenie stanowi szansę na postawienie diagnozy i wdrożenie odpowiedniego leczenia.

Pamiętaj, że sen jest kluczowy dla prawidłowego funkcjonowania całego organizmu człowieka. Wspomaga prawidłowe funkcjonowanie mózgu, a także wpływa na jakość podejmowanych przez nas decyzji, czy pomaga regulować nastrój. Wpływa na gospodarkę hormonalną, prawidłowy metabolizm oraz układ immunologiczny. Nie lekceważ objawów zaburzeń snu, i już dziś skorzystaj z pomocy specjalisty.