Neuropsycholog

Neuropsychologia – co to oznacza w praktyce?

Neuropsychologia jest dziedziną wiedzy z pogranicza medycyny i psychologii. Szczegółowo zajmuje się badaniem tego, jak nasz mózg wpływa na myślenie, zachowanie i emocje.

Neuropsychologia kliniczna w praktyce obejmuje:

• Badanie zależności między strukturami mózgu a funkcjami poznawczymi – analizuje, jak różne obszary mózgu odpowiadają za procesy takie jak pamięć, uwaga, rozwiązywanie problemów, mowa i emocje.
• Diagnozowanie zaburzeń poznawczych – identyfikuje problemy związane z myśleniem, pamięcią i zachowaniem, które mogą być wynikiem uszkodzeń mózgu, np. po udarze, urazach głowy lub w wyniku chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera lub inne zespoły otępienne.
• Opracowywanie testów neuropsychologicznych – tworzy narzędzia oceniające zdolności poznawcze, które pomagają w diagnozowaniu problemów oraz w monitorowaniu postępu w leczeniu.
• Analizowanie wpływu chorób neurologicznych na funkcjonowanie człowieka – bada, w jaki sposób schorzenia takie jak stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona, depresja czy zaburzenia ze spektrum autyzmu wpływają na zdolności poznawcze i emocjonalne.
• Wspieranie rehabilitacji po urazach mózgu – opracowuje metody pomagające osobom po urazach czaszkowo-mózgowych w odzyskiwaniu zdolności poznawczych, takich jak pamięć czy koncentracja.
• Badanie mechanizmów neuroplastyczności – analizuje, jak mózg przystosowuje się do zmian i naprawia uszkodzone funkcje, co ma znaczenie w procesie leczenia i rehabilitacji, np. po udarach niedokrwiennych mózgu.
• Monitorowanie efektów leczenia neuropsychologicznego – ocenia efektywność terapii i interwencji w poprawie funkcji mózgu po chorobach i urazach.

Dzięki szerokiej wiedzy neuropsychologicznej specjaliści pracujący w tej dziedzinie są w stanie udzielać adekwatnych porad i realnie pomagać swoim pacjentom.

Neuropsycholog – kto to jest i czym się zajmuje?

Neuropsycholog to specjalista, który przeprowadza badania neuropsychologiczne oraz prowadzi terapię neuropsychologiczną u osób, które doznały uszkodzeń mózgu o podłożu biologicznym lub u których lekarze podejrzewają chorobę neurodegeneracyjną, taką jak stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona czy choroba Alzheimera.

Z pomocy neuropsychologa korzystają także osoby, które mogą mieć autyzm, zespół Aspergera, nadpobudliwość psychoruchową z deficytem uwagi (ADHD i ADD), dysleksję, dysgrafię czy dyskalkulię. Neuropsycholog wspiera także osoby z mózgowym porażeniem dziecięcym, z zespołem Downa oraz z innymi zaburzeniami neurologicznymi.

Neuropsycholog kliniczny zajmuje się przede wszystkim oceną funkcji poznawczych, takich jak pamięć, uwaga, myślenie i zdolności językowe, aby lepiej zrozumieć, jak uszkodzenia mózgu wpływają na codzienne funkcjonowanie pacjenta. Dodatkowo wspiera rehabilitację osób po urazach mózgu, pomagając im odzyskać utracone zdolności poznawcze. Neuropsycholog może również monitorować postęp terapii, oceniając skuteczność zastosowanych metod leczenia i dostosowując je do indywidualnych potrzeb pacjenta.

Kto powinien skorzystać z pomocy neuropsychologa?

Na konsultację do neuropsychologa warto się wybrać, gdy zauważymy objawy mogące wskazywać na zaburzenia neuropsychologiczne, czyli m.in.:

• trudności z pamięcią (np. zapominanie nazw przedmiotów, niemożność przypomnienia sobie ważnych faktów z życia, problemy z rozpoznawaniem prostych przedmiotów na obrazkach),
• problemy z koncentracją uwagi (tendencja do rozpraszania się podczas wykonywania jednej czynności),
• trudności w pisaniu (np. nagłe zjadanie lub przestawianie liter, nieumiejętność sylabizowania, utrata zdolności pisania),
• zaburzenia mowy (np. zapominanie słów, używanie błędnych nazw dobrze znanych przedmiotów),
• zaburzenia nastroju (szczególnie nagłe zmiany nastroju, frustracja bez konkretnej przyczyny),
• trudności w nauce (w przypadku osób dorosłych niewystępujące wcześniej w okresie rozwojowym),
• dysfunkcje układu nerwowego (niepokojące objawy z ciała, np. drętwienia, mrowienia, nagłe uczucie zimna lub ciepła).

Z opieki neuropsychologa koniecznie powinni korzystać pacjenci po urazach, z podejrzeniem lub ze stwierdzonymi już chorobami i zaburzeniami neuropsychologicznymi, takimi jak:

• stan po udarze mózgu,
• stan po urazie czaszkowo-mózgowym,
• stan po operacji neurochirurgicznej (np. z powodu guzów mózgu),
• choroby neurodegeneracyjne (choroba Alzheimera, Parkinsona, stwardnienie rozsiane),
• zaburzenia mowy o typie afazji,
• zaburzeń ruchu o typie apraksji,
• zaburzeń zmysłów o typie agnozji (wzrokowej, słuchowej i czuciowej).

Diagnoza neuropsychologiczna może być potrzebna także w przypadku niektórych zaburzeń psychiatrycznych.

Diagnoza neuropsychologiczna – na czym polega badanie neuropsychologiczne?

Diagnoza psychologiczna, niezależnie od przyjętego przez specjalistę podejścia, polega na systematycznym i skrupulatnym zbieraniu informacji o osobie w celu zrozumienia jej trudności, zachowań i sposobów myślenia.

Proces ten obejmuje:

• Szczegółowy wywiad z pacjentem – od podstawowych pytań o dane osobowe, przez przyjmowane leki, ewentualne zdiagnozowane choroby somatyczne i psychiczne, po samopoczucie.
• Rozmowę na temat odczuwanych przez pacjenta niepokojących go objawów lub w przypadku skierowania od lekarza – na temat jego zaleceń.
• Badanie neuropsychologiczne polegające na ocenie funkcji poznawczych, emocjonalnych i społecznych dzięki różnorodnym kwestionariuszom i testom neuropsychologicznym – zależnie od celu diagnozy.
• Zidentyfikowanie problemów i określenie ich przyczyn, co pomaga w dalszym leczeniu, rehabilitacji neuropsychologicznej lub w terapii neuropsychologicznej.
• W ramach diagnozy psychologicznej mogą również być wykonywane badania typu: ocena poziomu inteligencji, zaburzeń osobowości oraz poziomu stresu, a wyniki służą jako punkt wyjścia do dostosowania odpowiednich metod wsparcia.

Badanie neuropsychologiczne i diagnoza mocno opierają się na danych medycznych. Szczególnie w sytuacjach, gdy u pacjenta występują stwierdzone nieprawidłowości w mózgu. Należy jednak podkreślić, że nie oznacza to, że występujące dysfunkcje automatycznie wpływają na psychikę i poznawcze funkcjonowanie człowieka.

W diagnostyce takich zmian najpierw stosuje się badania obrazowe – tomografię komputerową i rezonans magnetyczny oraz oceny neurologiczne. Pomagają one w wykryciu i określeniu rodzaju patologicznych zmian, takich jak zmiany po udarze, zwyrodnienia czy demielinizacje. Jednak to diagnoza neuropsychologiczna pozwala ustalić, w jaki sposób wpływają one na funkcjonowanie człowieka – zdolności poznawcze, emocje i osobowość w ogóle.

Warto pamiętać, że czasem może zdarzyć się, że wizytę w poradni neuropsychologicznej będzie trzeba odbyć więcej niż jeden raz. Jest to normalny proces, który pozwala na trafną, rzetelną i precyzyjną diagnozę neuropsychologiczną.

Neuropsycholog dziecięcy, czyli neuropsychologiczna diagnoza dziecka

Neuropsycholog dziecięcy zajmuje się badaniem, diagnozowaniem i wspieraniem rozwoju dzieci, które, tak samo jak dorośli, mają trudności z funkcjonowaniem poznawczym, emocjonalnym lub społecznym, wynikające z problemów neurologicznych. Może to dotyczyć dzieci z trudnościami szkolnymi, w tym z dysleksją, z dysgrafią, z dyskalkulią, z zaburzeniami koncentracji, z problemami z mową, a także zmagających się z konkretnymi chorobami neurologicznymi, ADHD lub po urazach głowy. Na konsultację warto udać się również, gdy dziecko jest wcześniakiem lub zdiagnozowano u niego jedną z chorób ogólnorozwojowych (m.in. autyzm, zespół Aspergera, zespół Downa, mózgowe porażenie dziecięce).

Diagnoza neuropsychologiczna u dzieci polega na przeprowadzeniu specjalnych testów neuropsychologicznych, które pomagają ocenić zdolności takie jak pamięć, uwaga, myślenie, język oraz zdolności motoryczne. Neuropsycholog dziecięcy zbiera również wywiad od rodziców i nauczycieli, by lepiej zrozumieć, jak dziecko funkcjonuje w różnych sytuacjach. Na podstawie wyników badania ustala, które obszary wymagają wsparcia i jakie metody pomogą dziecku w dalszym rozwoju.

Terapia neuropsychologiczna – jak przebiega?

Proces leczenia zaczyna się od przekonania, że każdy pacjent może poczynić postępy, które przełożą się na jakość jego życia. Neuropsychoterapia polega na pomocy w walce z trudnościami. Rehabilitacja neuropsychologiczna wykorzystuje zjawisko neuroplastyczności mózgu. Ćwiczenia często opierają się na wielokrotnych powtórzeniach konkretnych czynności, które tworzą w mózgu nowe połączenia i omijają te stare.

W ten sposób można odzyskać – chociażby częściowo – sprawność sprzed urazu czy też nauczyć się nowych sposobów radzenia sobie z określoną trudnością. Dzięki scenariuszom zadań przygotowanych przez neuropsychologa, odnoszących się do prawdziwych sytuacji z życia, z którymi musi na co dzień mierzyć się pacjent, łatwiej mu wrócić do normalnego funkcjonowania.

Rehabilitacja neuropsychologiczna – ćwiczenia

Rodzaj terapii neuropsychologicznej realizowanej przez pacjenta zależy od rodzaju uszkodzenia mózgu. Dla osób z zaburzoną funkcją uwagi przewidziano rehabilitację neuropsychologiczną polegającą na ćwiczeniach refleksu, seryjnym dodawaniu oraz odejmowaniu czy identyfikacji określonych znaków na kartce papieru. Innymi zadaniami jest np. poszukiwanie na obrazku konkretnych elementów czy wskazywanie różnic na pozornie identycznych rysunkach.

Pacjent z zaburzeniami percepcji jest natomiast poddawany ćwiczeniom przeszukiwania wzrokowego. Ma za zadanie szukać w twarzy cech kluczowych. Co więcej, pacjent uczy się również jak łączyć informację z daną osobą.

W przypadku terapii zaburzeń pamięci zwykle stosowanym ćwiczeniem jest korzystanie z zewnętrznych narzędzi do zapisywania istotnych informacji. Dodatkowo pacjent powinien wzmacniać pamięć poprzez częste powtarzanie określonych informacji. Podczas tego rodzaju rehabilitacji neuropsychologicznej bardzo istotne jest uświadamianie pacjenta nie tylko, że powinien ćwiczyć pamięć, ale również, że trzeba ją odciążać.

Wizyta w gabinecie neuropsychologicznym – dlaczego warto?

Diagnoza, terapia oraz rehabilitacja neuropsychologiczna mają na celu pomóc pacjentowi w identyfikacji i zrozumieniu przyczyn jego trudności. Następnie w poprawie funkcjonowania jego mózgu oraz w nauce radzenia sobie z utratą lub z zaburzeniem pewnych funkcji, takich jak mowa czy zdolności motoryczne. Jest to dążenie do przywrócenia sposobu funkcjonowania pacjenta do stanu sprzed wystąpienia problemów zdrowotnych.

Wizyta u neuropsychologa jest szczególnie ważna, gdy zauważymy trudności w codziennym funkcjonowaniu, takie jak problemy z pamięcią, koncentracją, mową czy motoryką. Specjalista pomoże nie tylko w zrozumieniu, co może stać za tymi trudnościami, ale również opracuje indywidualny plan terapeutyczny, który wesprze proces leczenia i rehabilitacji. Dzięki profesjonalnemu wsparciu neuropsychologów możliwe jest skuteczniejsze radzenie sobie z problemami wynikającymi z uszkodzeń mózgu, urazów czy chorób neurologicznych, co prowadzi do poprawy jakości życia i powrotu do wcześniejszych aktywności.