Ropień zęba – co to jest i jakie są jego przyczyny?

Co to jest ropień zęba?

Ropień zęba to stan zapalny spowodowany infekcją bakteryjną w obrębie jamy ustnej. W miejscu jego powstawania zbiera się ropa, czyli gęsta żółto-zielona wydzielina o nieprzyjemnym zapachu. Jej wydzielanie pozostawia w ustach gorzki posmak, co może utrudniać codzienne funkcjonowanie. Wciąż zbierająca się ropa, która nie może znaleźć ujścia, wywołuje często dolegliwości bólowe. Dlatego właśnie w przypadku ropnia zęba ważne jest jego przebicie. Nie należy jednak robić tego w domu, ponieważ może to spowodować nasilenie objawów i zainfekowanie rany. Gdy tylko pojawią się jakiekolwiek objawy świadczące o tym, że występuje ropień zęba, należy zgłosić się jak najszybciej do stomatologa.

Wyróżniamy trzy rodzaje ropnia w obrębie jamy ustnej: 

• ropień okołowierzchołkowy zęba – zlokalizowany przy wierzchołku korzenia w zębie, jest on pierwszą fazą stanu zapalnego toczącego się w obrębie zęba; objawia się silnym bólem przy nacisku, nagryzaniu i zmianie temperatury, we wczesnym stadium można zdiagnozować go za pomocą RTG zęba,
• ropień dziąsłowy (podśluzówkowy) – pojawia się w momencie, gdy ropa nagromadzona przy wierzchołku korzenia szuka ujścia; wówczas na dziąśle widoczne jest bolesne, czerwone uwypuklenie wypełnione żółtą substancją,
• ropień podokostnowy – jest to najostrzejsza faza zapalenia, gdy ropa przedostaje się przez kość i dochodzi do odwarstwienia okostnej; występują przy tym silne dolegliwości bólowe, często pojawia się także gorączka, obrzęk dziąseł i twarzy, ogólne osłabienie organizmu.

Ropień a torbiel zęba

Ropień zęba jest często mylony z torbielą zębową. Warto więc podkreślić, że torbiel zęba jest zmianą patologiczną w jamie ustnej powstałą na skutek urazu lub nieleczonej próchnicy. Rozwija się długo i bezboleśnie, a w większości przypadków pacjenci nie wiedzą o jego istnieniu do czasu rutynowej kontroli RTG. Ropień natomiast jest jednym z powikłań nieleczonej torbieli zęba. Rozwija się bardzo szybko i pogorszenie stanu zdrowia może nastąpić nawet w ciągu kilku godzin. W przeciwieństwie do torbieli jest on też bardzo bolesny – reaguje na nacisk i zmianę temperatury oraz często promieniuje do ucha czy gardła.

Ropień zęba – przyczyny

Powstawanie ropnia zęba może mieć różne podłoże. Najczęściej spowodowane jest przewlekłym stanem zapalnym wynikającym z nieleczonej próchnicy. Zapalenie miazgi obejmuje wówczas nie tylko ząb, ale również tkanki sąsiadujące. Kiedy dostaną się tam bakterie znajdujące się w jamie ustnej, dochodzi do ostrej infekcji – bakterie beztlenowe powodują, że zaczyna się tam zbierać ropa, co objawia się pulsującym bólem.

Ropień zęba bardzo często jest następstwem źle przeprowadzonego leczenia kanałowego. Jeśli kanały nie są odpowiednio opracowane lub wypełnione, mogą się tam ponownie gromadzić bakterie. Tak samo jest w przypadku, gdy zostanie w nich pozostawione złamane narzędzie. Ropień zęba po leczeniu kanałowym rozwija się w szybkim tempie i wymaga pilnej wizyty u stomatologa, który będzie musiał otworzyć ząb.

Szczególnie niebezpieczny jest ropień zęba mlecznego u dziecka. Zęby mleczne zbudowane są inaczej niż zęby stałe, dlatego stan zapalny rozwija się w nich w ciągu kilku godzin. Z dzieckiem należy zgłosić się do stomatologa jak najszybciej, ponieważ może to być stan poważnie zagrażający jego zdrowiu.

Jak wspomnieliśmy wcześniej, ropień zęba może być również powikłaniem powstałej i nieleczonej torbieli spowodowanej urazem mechanicznym. Torbiel rośnie bardzo wolno, a jeśli nie zostanie w porę usunięta, może rozwijać się w tym miejscu stan zapalny i gromadzić ropa. Do urazu mogło dojść nawet kilkanaście lat wcześniej, dlatego regularne wizyty u stomatologa są bardzo ważne. Dzięki kontroli RTG i przeglądowi jamy ustnej można szybko ją zdiagnozować i nie dopuścić do takiej sytuacji.

Inną przyczyną powstawania ropnia w obrębie jamy ustnej może być także przewlekły stan zapalny dziąseł. Złe nawyki higienizacyjne oraz brak regularnego czyszczenia zębów w gabinecie stomatologicznym mogą powodować, że w kieszonkach dziąsłowych odkładają się resztki pokarmowe i gromadzą bakterie odpowiedzialne za powstanie ropnia.

Ropień zęba może występować również w przypadku wyrzynania się zębów stałych, w tym najczęściej zębów mądrości. Często są one przykryte dziąsłem, gdzie zbierają się resztki pokarmowe, których nie można usunąć w trakcie mycia zębów. Ropień po wyrwaniu zęba i oczyszczeniu zębodołu powinien ustąpić samoistnie w ciągu pierwszej dobry od zabiegu.

Jak rozpoznać ropień zęba? Objawy

Ropniom zębów towarzyszą zazwyczaj bardzo specyficzne objawy, które ciężko przeoczyć. Wśród nich możemy wymienić m.in.:

• silny ból zęba, który nasila się w trakcie gryzienia lub nacisku,
• ból zęba reagujący na zmiany temperatury oraz zmianę pozycji ciała – najczęściej nasila się w pozycji leżącej,
• pulsujący ból zęba – pojawiający się często wieczorem lub w nocy,
• ból promieniujący do karku, szyi, uszu i gardła,
• powiększone węzły chłonne,
• uwypuklenie na dziąśle wypełnione płynem,
• zwiększona ruchomość zębowa,
• obrzęk,
• asymetria twarzy,
• zaczerwienione i opuchnięte dziąsła,
• wydzielająca się ropa,
• nieprzyjemny zapach z ust,
• gorzki posmak w ustach,
• gorączka,
• ogólne osłabienie organizmu.

Jak leczyć ropień zęba?

W przypadku ropnia zęba leczenie uwarunkowane jest etapem rozwoju stanu zapalnego. Przy ropniu okołowierzchołkowym zęba konieczne jest przeprowadzenie leczenia kanałowego. Stomatolog musi otworzyć ząb, a następnie opracować i wypełnić kanały w zębie, aby nie dopuścić do ponownego rozwoju bakterii beztlenowych. Może zdarzyć się tak, że stan zapalny jest na tyle silny, że konieczne jest wdrożenie także antybiotykoterapii. Antybiotyk przepisany przez stomatologa należy stosować ściśle według jego zaleceń i nie przerywać kuracji, aby nie dopuścić do nawrotu ropnia.

U pacjentów, u których ropień pojawił się na dziąśle, konieczne jest jego nacięcie. Zabieg przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym. Chirurg musi naciąć zmianę na dziąśle, a następnie wyczyścić ranę za pomocą specjalnych środków antyseptycznych. Często zdarza się także, że w miejscu nacięcia zakładany jest specjalny sączek, aby nie dopuścić do ponownego zbierania się ropy. Wtedy pacjent musi zgłosić się na wizytę kontrolną następnego dnia w celu oceny, czy leczenie przebiega prawidłowo.

Nieleczony ropień zęba może doprowadzić do konieczności usunięcia zęba, a następnie oczyszczenia całej okolicy z ziarniny powstałej na skutek przewlekłego stanu zapalnego. W zależności od tego, jak duży ubytek kostny pozostawił, może się okazać, że konieczne jest również założenie w tym miejscu materiału kościozastępczego, aby nie dopuścić do patologicznego złamania kości.

Ropień zęba – domowe sposoby

Należy pamiętać o tym, że domowe sposoby na ropień zęba nie wyleczą stanu zapalnego, a jedynie mogą wspomóc proces leczenia. Ważne jest jednak to, aby skonsultować ich stosowanie ze stomatologiem. Wśród najpopularniejszych metod możemy wymienić:

• szałwię – na ropień zęba może działać odkażająco i przeciwzapalnie,
• napar z rumianku – łagodzi stan zapalny i podrażnienia dziąseł,
• zimne okłady – łagodzą ból i obrzęk,
• czosnek – na ropień zęba działa jak naturalny antybiotyk i może pomóc w zwalczaniu bakterii odpowiedzialnych za powstanie stanu zapalnego.

Pacjenci często pytają, co jeszcze może pomóc na ropień zęba. Warto skorzystać ze środków antyseptycznych i przeciwbakteryjnych dostępnych w aptece. Pomogą one zwalczyć bakterie oraz usunąć płytkę nazębną odpowiedzialną za ich powstawanie.

Nieleczony ropień zęba – możliwe powikłania

Nieleczony ropień zęba może prowadzić do szeregu przykrych dolegliwości. Gromadząca się ropa i szybko rozwijający się stan zapalny mogą być bezpośrednim zagrożeniem zdrowia i życia, zwłaszcza u małych dzieci. Ropień zęba u dziecka może doprowadzić nawet do konieczności hospitalizacji i przedwczesnego usunięcia zębów mlecznych. Z kolei utrata zębów mlecznych może mieć wpływ na powstawanie wad zgryzu lub rozwój próchnicy na zębach stałych.

U osób dorosłych ropień zęba jest również bardzo niebezpieczny. Stan zapalny może rozprzestrzeniać się nie tylko w obrębie jamy ustnej, ale i na cały organizm. Oprócz obrzęku może wystąpić również gorączka i ogólne osłabienie organizmu przypominające grypę. W przypadku górnych zębów ropień może zainfekować także zatoki, a opuchlizna sprawi, że pojawią się problemy z widzeniem. Dlatego bardzo ważne jest, aby zgłosić się do gabinetu stomatologicznego, jak tylko pojawią się pierwsze niepokojące objawy świadczące o tym, że rozwija się ropień zęba.