Przetoka zębowa – przyczyny, objawy i skuteczne metody leczenia

Co to jest przetoka zębowa?

Przetoka zębowa jest nienaturalnym kanałem powstałym na skutek przewlekłego stanu zapalnego w jamie ustnej. Kanalik ten łączy miejsce infekcji, gdzie zbiera się ropa, z powierzchnią błony śluzowej lub skóry. W ten sposób organizm samoczynnie szuka ujścia dla zgromadzonej ropy, która na skutek namnażania bakterii beztlenowych wywołuje silne dolegliwości bólowe.

W zależności od jej umiejscowienia w jamie ustnej możemy wyróżnić przetoki zewnętrzne i wewnętrzne. Przetoka zewnętrzna przybiera formę uwypuklenia na dziąśle, skąd sączy się ropa. W tym miejscu dziąsło jest zaczerwienione i bolesne, co sprawia, że pacjenci często pojawiają się w gabinecie stomatologicznym, aby uzyskać fachową pomoc i uśmierzyć ból. Przetoka wewnętrzna jest dużo trudniejsza do zdiagnozowania. Aby ją rozpoznać, konieczne jest wykonanie kontroli RTG: pantomogramu lub tomografii komputerowej.

Nieleczona przetoka zęba gromadzi ropę przez dłuższy czas lub szuka ujścia w innym miejscu niż na dziąśle. Zdarza się wówczas, że pacjenci odczuwają ból lub dyskomfort w obrębie twarzoczaszki, jednak nie są w stanie dokładnie zlokalizować miejsca. Mogą się również pojawić ropne wysięki na twarzy, dlatego warto jest zgłosić się do stomatologa jak najszybciej, aby zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się stanu zapalnego.

Rodzaje przetok zębowych

Przetoki zębowe możemy podzielić ze względu na różne kryteria. Jednym z kryteriów, jakim operujemy, jest aktywność przetoki. Wyróżniamy wówczas przetokę aktywną i bierną. Aktywna przetoka cechuje się tym, że przez cały czas wydostaje się z niej ropna lub krwisto-ropna wydzielina. Bardzo często zdarza się, że pojawia się wtedy przetoka na dziąśle. Przetoka bierna natomiast przechodzi w stan uśpienia, co daje złudne myślenie o tym, że problem rozwiązał się sam i nie ma konieczności leczenia zęba. Jest to też najczęstsza przyczyna powikłań, ponieważ pacjenci lekceważą wówczas problem i zgłaszają się do gabinetu dopiero wtedy, gdy pojawia się ostry stan zapalny.

Innym kryterium są wspomniane wcześniej przetoki zewnętrzne lub wewnętrzne. Mówimy o nich wtedy, gdy chcemy określić ich umiejscowienie w jamie ustnej. Do przetok wewnętrznych zaliczymy między innymi:

• przetoki korzeniowe – powstają przy korzeniach zębów, najczęściej w okresie ich wyrzynania, bardzo często towarzyszą zębom mądrości,
• przetoki okołowierzchołkowe – jest to przetoka zębowa powstała po niewłaściwie przeprowadzonym leczeniu kanałowym lub jako jeden z objawów przewlekłego stanu zapalnego spowodowanego nieleczoną próchnicą,
• przetoki powstałe na skutek urazów mechanicznych.

Jakie są przyczyny powstawania przetoki zębowej?

Przyczyny powstawania przetoki zębowej są bardzo różne – od nieleczonej próchnicy po źle przeprowadzone leczenie kanałowe.

Do powstania przetoki najczęściej dochodzi w wyniku rozwoju stanu zapalnego wywołanego przez bakterie znajdujące się w jamie ustnej. Nieleczona próchnica, która wnika w głąb zęba, prowadzi do zapalenia miazgi, a następnie martwicy zęba. Wówczas w kanałach zbierają się bakterie beztlenowe, które powodują dolegliwości bólowe i są odpowiedzialne za pojawienie się ropy, która zacznie szukać wyjścia. W takiej sytuacji samoistnie powitanie przetoka zębowa.

Podobnie wygląda to w przypadku zębów po nieprawidłowo przeprowadzonym leczeniu kanałowym, gdzie nie zostały opracowane do końca kanały, nie udało się znaleźć wszystkich kanałów lub pozostawione zostało złamane narzędzie. Wtedy bakterie zbierają się w pustych przestrzeniach w korzeniach, co z czasem może powodować powstanie torbieli zębowej, a następnie – ropień zęba i przetokę.

Jak rozpoznać przetokę zębową? Objawy

Przetoce zęba mogą towarzyszyć objawy takie jak:

• ból zęba lub okolicznych tkanek,
• ból przy nagryzaniu lub dotyku,
• ból podczas zmiany temperatury,
• zaczerwienione i obrzęknięte dziąsła,
• opuchlizna,
• wybrzuszenie na dziąśle,
• rozchwianie zębów,
• ropna lub krwisto-ropna wydzielina,
• nieprzyjemny zapach z ust,
• gorzki posmak.

Zdarza się jednak, że przetoka nie daje dolegliwości bólowych, przez co pacjenci długo nie wiedzą o jej istnieniu. Najczęściej dzieje się to wtedy, gdy jest to przetoka bierna, która pojawia się okresowo lub gdy jest zlokalizowana wysoko na dziąśle. Wówczas jedynie odpowiednia diagnostyka w gabinecie stomatologicznym może pomóc ją zlokalizować. Wykonanie zdjęcia RTG zęba pozwala na szybką diagnozę oraz wdrożenie leczenia.

Przetoka zębowa – leczenie

Aby rozpocząć leczenie przetoki, konieczne jest wykonanie odpowiedniej diagnostyki. Zdjęcie rentgenowskie i przegląd jamy ustnej pozwolą zlokalizować ją oraz ocenić rozległość problemu. Jeśli przetoka zębowa powstała po leczeniu kanałowym, które zostało źle przeprowadzone, wówczas konieczne jest ponowne leczenie zęba. Oczyszczenie, opracowanie i wypełnienie wszystkich kanałów w zębie pozwoli pozbyć się problemu, ponieważ bakterie odpowiedzialne za powstanie przetoki przestaną się namnażać. W przypadku bardzo dużego stanu zapalnego lekarz może dodatkowo wdrożyć antybiotykoterapię. Ważne jest, aby antybiotyk przyjmować zgodnie z zaleceniami i nie przerywać terapii w momencie, gdy ból ustąpi.

Zdarza się także, że stan zapalny jest na tyle rozległy, że wokół przetoki zanika kość. W jej miejscu powstaje ziarnina, czyli galaretowata tkanka zapalna, którą należy usunąć, aby zatrzymać rozprzestrzenienie się bakterii. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym. Chirurg oczyszcza zainfekowane tkanki za pomocą specjalnych narzędzi, a następnie używa środków antyseptycznych, aby odkazić ranę.

Nieleczona przetoka zęba może również doprowadzić do konieczności usunięcia go. Wówczas przetoka zazwyczaj znika samoistnie po wyrwaniu zęba. Należy jednak pamiętać o tym, że stan zapalny może być na tyle rozległy, iż konieczne będzie wypełnienie kości za pomocą specjalnego materiału kościozastępczego.

Domowe sposoby na łagodzenie objawów przetoki zębowej

W leczeniu przetoki zębowej mogą pomóc również domowe sposoby. Warto jednak zaznaczyć, że jedynie wspomagają one kurację, a nie zastępują wizyty u stomatologa. Wśród najpopularniejszych można wymienić płukanki z:

• szałwii – działa przeciwbólowo,
• rumianku – charakteryzuje się działaniem przeciwzapalnym i antybakteryjnym,
• roztworu soli fizjologicznej – ma działanie przeciwbólowe i antybakteryjne,
• sody oczyszczonej – zmniejsza obrzęk i ból.

Gdy pojawi się przetoka na dziąśle warto również zrezygnować z ostrych i bardzo doprawionych potraw, które mogą podrażniać tkanki i wzmagać dolegliwości bólowe. Nie powinno się również nagrzewać tej strony, opatulać jej szalikiem czy spać na niej. Zamiast tego można skorzystać z zimnych okładów, które pomogą zmniejszyć obrzęk oraz złagodzić ból. Przetokę zębową można także leczyć antybiotykiem, jednak nie należy przyjmować go na własną rękę bez konsultacji z lekarzem.

Czym grozi nieleczona przetoka zębowa? Możliwe powikłania

Nieleczona przetoka zębowa prowadzi do szeregu przykrych konsekwencji – od silnych dolegliwości bólowych po zagrożenie zdrowia ogólnego. Infekcja bakteryjna, która zajmuje sąsiednie tkanki może doprowadzić do utraty chorego zęba lub nawet zębów sąsiednich. Dzieje się tak zazwyczaj wtedy, gdy powstaje ubytek kostny. Należy jednak pamiętać, że wówczas usunięcie zębów nie rozwiąże problemu – ubytek kostny trzeba uzupełnić, co znacząco zwiększa koszty zabiegu oraz wydłuża czas leczenia. Oprócz tego należy uważać, ponieważ nawet najmniejszy uraz mechaniczny może skończyć się patologicznym złamaniem kości szczęki lub żuchwy.

Przetoka na dziąśle może również prowadzić do powstawania ropni. Towarzyszy im wtedy silny ból, gorączka czy ogólne osłabienie organizmu. Pacjenci często podają objawy podobne do grypy. Nieleczona przetoka zębowa sprzyja rozwojowi bakterii i rozprzestrzenianiu infekcji – co w skrajnych przypadkach może nawet wywołać sepsę lub zapalenie kości.

Jak zapobiec pojawieniu się przetoki zębowej? Profilaktyka

Aby zapobiec powstawaniu przetoki na dziąśle, ważne jest odbywanie regularnych wizyt u stomatologa i higienistki stomatologicznej. Przegląd jamy ustnej oraz diagnostyka radiologiczna są kluczowe, jeśli pacjent chce uniknąć przykrych komplikacji. Leczenie próchnicy na wczesnym etapie rozwoju oraz oczyszczanie zębów z kamienia i osadu w gabinecie stomatologicznym pomagają w skutecznej walce z bakteriami znajdującymi się w jamie ustnej. Warto również zwrócić uwagę na dietę i ograniczyć spożywanie cukrów, które sprzyjają ich rozwojowi oraz unikać czynników sprzyjającym infekcjom: palenia papierosów czy picia alkoholu. Profilaktyka jamy ustnej w domu i u stomatologa to klucz do zdrowego uśmiechu!